Inhoudsopgave
Wat is een burn-out?
Burn-out wordt gezien als een uitputtingsreactie van lichaam en geest. Dit is het gevolg van langdurige overbelasting. Om de chronische overbelasting vol te kunnen houden, maakt je lichaam stresshormonen aan, zoals adrenaline en cortisol. Mensen met burnoutklachten hebben een hoge cortisolspiegel in hun bloed. Dit zorgt dat je lichaam ‘ aan’ staat, je hart gaat sneller kloppen, je voelt je gejaagd, je kunt hierdoor moeilijker inslapen of wordt te vroeg wakker. Daar waar deze hormonen je eerder als het ware geholpen hebben om te blijven presteren, heb je er bij een burn-out juist last van. Over de langere duur zakt je prestatievermogen, je herstelvermogen en je energieniveau.
Stress
Stress is ongezond als die te lang duurt en je te weinig of geen tijd neemt voor ontspanning.
Die stress kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld problemen in de samenwerking met directe collega’s of leidinggevenden op je werk. Of moeilijkheden in een eigen bedrijf. Maar er kan ook spanning in je thuissituatie zijn. Vaak is het een combinatie van dit soort factoren.
Het krijgen van een burn-out is een geleidelijk proces. In een vroeg stadium zijn er vaak al signalen. Bijvoorbeeld ’s morgens voor het naar het werk gaan al moe zijn. En na het werk uitgeblust zijn. Of geen zin meer hebben om te gaan werken, vergeetachtig of prikkelbaar zijn en moeite hebben met concentreren.
Deze vroege signalen worden meestal niet serieus genomen. Daardoor gaan de meesten door op dezelfde voet. Dit stopt op het moment dat je helemaal op bent en echt niet meer vooruit kunt.
Burn-out symptomen
Bij een burn-out heb je lichamelijke en psychische klachten. De klachten die je ervaart beperken je in je dagelijks functioneren: op je werk, thuis en/of in je sociale leven.
Voorbeelden van veel voorkomende klachten zijn:
Lichamelijke klachten
- Extreme vermoeidheid, niet meer kunnen opladen
- Slaapproblemen
- Hoofdpijn
- Maagpijn
- Spierpijn
- Darmklachten
- Duizeligheid
Psychische klachten
- Piekeren
- Nergens meer aan toe kunnen komen
- Erg moeilijk kunnen ontspannen
- Je opgejaagd voelen
- Prikkelbaarheid, kwaadheid
- Somberheid
- Huilbuien
- Lusteloosheid
- Niet meer kunnen genieten van dingen
- Angstklachten
- Slechte concentratie, vergeetachtigheid
- Gebrek aan zelfvertrouwen, gevoelens van incompetentie
- Schuldgevoelens
Burn-out of depressie?
Mensen met een burn-out hebben veel klachten die ook voorkomen bij een depressie. Zo zijn ze vaak somber en lusteloos. Net als mensen die depressief zijn, hebben mensen met een burn-out daarnaast meestal ook last van schuldgevoelens. Hierdoor is het soms moeilijk om het verschil te zien tussen een depressie en een burn-out.
Verschil: Een burn-out is het gevolg van langdurige overbelasting, terwijl een depressie ook kan ontstaan zonder dat er sprake is van overbelasting. Bij het ontstaan van een depressie speelt persoonlijke aanleg meestal een grotere rol dan bij burn-out.
Burn-out oorzaken
Zoals hierboven aangegeven ontstaat een burn-out door door blootstelling aan langdurige overbelasting.
Of je een burn-out krijgt heeft alles te maken met je persoonlijkheid, je persoonlijke omstandigheden (thuis, contact met familie en/of vrienden), je werkomstandigheden (toename in werkdruk, contact met collega’s en/of leidinggevende) en je overtuigingen.
Een combinatie van een aantal stressfactoren kan ervoor zorgen dat je burn-out symptomen krijgt.
Persoonlijkheid
Als je de volgende persoonlijke eigenschappen hebt, loop je een groter risico op het krijgen van een burn-out.
- Je hebt moeite om je gevoelens te uiten en je voelt je sociaal onzeker
- Je vindt het moeilijk om hulp te vragen of om taken te delegeren. Als je het lastig vindt om taken uit handen te geven is de consequentie dat je alles zelf moet doen. Het wordt snel te veel.
- Je vindt het moeilijk om nee te kunnen zeggen. Als je geen nee durft te zeggen of geen grenzen stelt, gaan mensen je overvragen. Je krijgt steeds meer werk op je bord. Maar het kan ook zo zijn, dat je je grenzen helemaal niet voelt of hebt gevoeld. Dan is het erg moeilijk om nee te zeggen. In gesprekken bij mij in de praktijk kunnen we onderzoeken wat je grenzen zijn en wat het voor jou zo moeilijk maakt om je grenzen aan te geven. Wellicht spelen boodschappen die je in je jeugd hebt meegekregen hierin een rol.
- Je bent perfectionistisch.
- Je hebt faalangst. Dit belemmert je meestal in je hele functioneren. Altijd bang zijn dat je iets niet goed doet, zorgt ervoor dat alles wat je doet teveel energie kost. Vaak is er ook een stemmetje in je hoofd dat zegt dat het niet goed genoeg is en dat het dus beter kan en moet. Faalangst heeft alles te maken met andere mensen en wat je denkt dat zij mogelijk van je vinden.
- Je bent controle behoeftig. Wanneer je alles onder controle wilt houden, kom je er al gauw achter dat je nooit helemaal de controle hebt. In het leven is nooit alles zeker. Controle willen hebben geeft dus vaak stress.
- Je kijkt negatief tegen je eigen prestaties aan. Als je kritisch bent over je eigen functioneren hou je minder positieve energie over aan datgene wat je gedaan hebt.
- Je hebt schuldgevoelens. Een voorbeeld hiervan is dat je je tekort voelt schieten in een werkomgeving die steeds meer van je eist. Soms kun je je schuldig voelen omdat de omgeving je dit oplegt, maar regelmatig is het zo dat de oorzaak binnen jezelf te vinden is.
- Je bent pessimistisch. Als je eerder het negatieve ziet dan het positieve, kost dit je meer energie. Dit maakt je gevoeliger voor het krijgen van een burn-out.
- Je bent erg gedreven en hebt een sterk ontwikkeld verantwoordelijkheidsgevoel. Als je erg gepassioneerd bent over je werk, heb je altijd wel iets te doen om het nog beter te maken. Deze gedrevenheid is een veel voorkomende oorzaak van burn-out. Verantwoordelijkheid hoort bij iedere baan. Maar als je je verantwoordelijk gaat voelen over dingen die buiten je daadwerkelijke verantwoordelijkheid liggen, vreet dat aan je.
- Je bent te loyaal aan anderen, waardoor je oog verliest voor je eigen behoeften en verlangens.
- Je bent niet goed in plannen. Daardoor heb je minder grip op je situatie en dat kost meestal extra energie.
- Je wilt teveel. Tegenwoordig zijn veel mensen geneigd teveel te willen. Naast je werk ook nog tijd aan hobby’s willen besteden, sociale contacten willen bijhouden en voor de kinderen zorgen is snel teveel. Als je teveel wilt en je voortdurend in allerlei bochten wringt om alles voor elkaar te krijgen, heb je een grotere kans op het krijgen van een burn-out.
- Je bent erg succesvol. Het klinkt misschien vreemd, maar als je gedurende een langere periode voortdurend succeservaringen hebt, loop je het risico dat je niets wilt missen en maar blijft doorgaan. Je ziet namelijk overal kansen en mogelijkheden. Op den duur ben je alleen nog maar bezig om deze kansen te benutten en ben je niet te stoppen. Door de rush die het succes je geeft, voel je je grenzen niet meer en ga je er overheen. Succes kan je helemaal uitputten en de oorzaak zijn van het krijgen van een burn-out.
Persoonlijke omstandigheden
- Je krijgt geen waardering waar je die wel verdient.
- Je hebt relatieproblemen. Relatieproblemen kunnen mensen flink bezig houden. Zeker als daar gevoelens van onrechtvaardigheid en kwaadheid bij komen kijken. Hoe meer je gefocust bent op de problemen, hoe gevoeliger je wordt voor burn-out.
- Je hebt last van slapeloosheid. Als je niet kunt slapen, put je jezelf uit. Het kan een gevolg zijn van een burn-out maar het kan er ook aan vooraf zijn gegaan. Meestal begint slapeloosheid met een te korte tijd om te ontspannen voor het slapen gaan.
- Je hebt financiële problemen. Als je een gebrek aan geld hebt of je hebt schulden, kan dat je in zijn greep houden. Het kan zelfs zover komen dat je niet meer helder kunt denken.
- Je hebt te maken met verlies van zekerheid. Dit kan vele vormen hebben, zoals het verliezen van je baan of je partner. Of je wordt bijvoorbeeld ineens ernstig ziek en je weet niet of je nog beter zal worden. Hoe ga je dan verder? Als je basale zekerheden verliest, kan dit je uit balans brengen en veel energie kosten om hiermee om te gaan.
Werkomstandigheden
- Je hebt te maken met onduidelijke wederzijdse verwachtingen tussen jou en je collega’s of leidinggevende. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in onduidelijke taken of onduidelijke verantwoordelijkheden.
- Je staat onder een voortdurende druk om te presteren.
- Je hebt te maken met een slecht functionerend team. Er is bijvoorbeeld sprake van conflicten, een slechte sfeer of getreiter.
- Je werkt in een organisatie die niet goed bij je past. Je werkt bijvoorbeeld in een innovatieve organisatie, terwijl je eigenlijk behoefte hebt aan stabiliteit.
Vaak komen problemen niet alleen
Een andere risicofactor voor het krijgen van een burn-out is als de problemen zich opstapelen. Bijvoorbeeld: op je werk wordt er veel druk gelegd om te presteren waar je veel spanning van hebt. Dan wordt je vader ziek en hulpbehoevend. En dan gaat ook de verwarmingsketel kapot. Zo’n combinatie van spanningen kan je dan teveel worden. Of deze situatie werkelijk voor overbelasting zorgt, ligt ook aan de mate waarin je het gevoel hebt invloed op de situatie te hebben.
Burn-out behandeling
Het doel van mijn burn-out behandeling is om je in de eerste fase te helpen zo snel mogelijk lichamelijk te herstellen door de overproductie van stresshormonen te stoppen. Na de eerste fase zal de behandeling gericht zijn op je psyche en op je gedrag. Er is immers een reden waarom je over je grenzen bent gegaan en je zult nieuw gedrag moeten aanleren om je grenzen beter te bewaken. De derde fase is gericht op reintegratie bij je werkgever.
Een coachingstraject bestaat typisch uit een intakefase en een begeleidingsfase.
Omdat iedereen anders is, zal de begeleidingsfase er ook voor iedereen anders uitzien. De frequentie van de gesprekken zal aanvankelijk intensief zijn. In latere fasen wordt dit afgebouwd.
Contact
Ik begeleid je graag in het proces om uit je burn-out te komen. Je kunt meer over mij lezen op deze pagina.
Je kunt contact met mij opnemen via onderstaand telefoonnummer of contactformulier.